Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
Sietse 45
Zinprofiel: vrije denkers, verdraagzame christenen, vredelievende inspiratie online
Reizen, een omweg naar je zelf?
Chris Doude van Troostwijk
Wat is onze beweegreden om op reis, op vakantie te gaan? Nu ik de laatste hand leg aan een reisgids over de Elzas, komt deze vraag automatisch bij me op. De gids moet een blikopener worden voor de reiziger die de spirituele en culturele diepten van dit gebied tussen Rijn en Vogezen wil ontdekken. Hier ligt de bakermat van het hedendaagse Europa! Hier ligt een stukje van ons aller ziel. Argeloos zie ik het mijzelf schrijven: ‘reizen is een omweg naar jezelf’. Het is een cliché. Zal ik het maar weer schrappen? Of toch niet?
Misschien leidt reizen inderdaad naar je eigenlijke Zelf. Je gaat immers letterlijk over je grenzen heen. Je eet gefrituurde veldmuizen in Zambia, slaapt onder de brug in Bordeaux, wordt verliefd op een inheems meisje wier naam je niet verstaat. Alles wat je zekerheid gaf, valt weg: beroep, aanzien, taal. Lost in translation, word je onherroepelijk geconfronteerd met jezelf. Vanzelf ontspint zich het binnengesprek. Je delibereert, je zoekt, je dwaalt tot in die geïsoleerde innerlijkheid je ziel opdoemt.
Of misschien reis je naar je betere Zelf. Face à face met onbekende mensen ontdek je jouw hoogstpersoonlijke fundamentele verantwoordelijkheid. De filosoof Levinas omschreef dat als de ontmoeting met het verplichtende gelaat van de Ander. Thuis in de wereld van gewoonte en vertrouwdheid, slibt dit ethische bewustzijn gemakkelijk dicht. Zo niet over de grens. Daar heb je de Ander in overvloed! Een uitstekende onderbouwing voor de ideële reizen van Nederlandse kerkjongeren die putten gaan slaan in Malawi.
Reizen kan je wellicht naar je andere Zelf voeren. De plaatselijke keuken, het plaatselijke levensritme, het plaatselijke spreken: reizen is dé manier om in andermans schoenen te staan. Om de relativiteit van je eigen leventje te beseffen. Je had even goed een ander kunnen zijn. Gedurende een paar vakantieweken experimenteer je, lichtjes en onschuldig, met dat ‘andere leven’. Een nieuw leven voor even.
Zal ik het cliché dan maar laten staan? Of is het te mooi? Ergens klopt het niet. Natuurlijk, wie bungee jumpend van de Pont du Gard afduikt, overwint zijn angst. Maar leer je daardoor je eigenlijke zelf kennen? Wat heb je aan deze ervaring als je zonder elastiek voor de keuze van liefde of dood staat? Voor mystici als Eckhart, Bernardus, Hallaj verloopt de zoektocht naar het Zelf via God. De reis is voor hen een geliefde metafoor. Reizen staat voor zelfverlies. Voorwaarde om – eventueel – opnieuw en als nieuw gevonden te worden. Wij, moderne reizigers, zijn wij nog wel in staat dit risico van zelfverlies aan te gaan?
Ga ik op de camping, op het strand of in het hotel mijn betere Zelf ontmoeten? We hebben toch juist vakantie om even geen verplichtingen te hebben? Daarom reizen we bij voorkeur in parallelle werelden. In toeristenreservaten. Af en toe een exotisch uitstapje naar de binnenlanden. Hoe minder ik ervan begrijp, hoe minder ik me erdoor verplicht voel.
De schoenen van de ander? In de medina van Fès zag ik een toeristenfamilie gehuld in djellaba met camera op de buik. Op Mallorca, een schone Duitse met authentieke omslagdoek, wapperjurk en rieten mand. Kunnen reizigers eigenlijk wel in de huid van de ander kruipen? Of zijn het vooral spelers, reizigers langs het leven heen?
Sceptische vragen. ‘Waarom schrijf je dan een reisgids?’ zult u willen weten. Eenvoudigweg, omdat ik sinds bijna vijftien jaar een expat ben. Een reiziger die allengs sedentaire vreemdeling wordt. De streek die mij aan het adopteren is, vormt me en zal maken tot wat ik zal blijken te zijn geworden. Door mijn dagelijkse land met toeristenogen te beschouwen, leer ik dat Zelf in wording, dat altijd in wording is, beter kennen. Voor mij is deze gids dus geen reisgids. Het is een aankomgids.
Ligt hierin de sleutel van het cliché? De diepste omweg naar jezelf is een pas op de plaats. Blijf waar je bent. Doe alsof je toerist bent in de omgeving die je al sinds jaar en dag meent te kennen. Bekijk door die toeristenbril je eigen werkplek, supermarkt, woonwijk. Dan leer je meer over jezelf, dan wanneer je een vreemd land bezoekt. Pak uw koffers voor deze zomer dus maar weer uit. Of, misschien toch niet … Kom naar de Elzas, want Europeaan zijn we allemaal nog aan het worden.
De gids De andere Elzas verschijnt binnenkort bij uitgeverij Meinema. ISBN: 9789021142579. 192
http://www.zinprofiel.nl/Reizen-een-omweg-naar-je-zelf/zinweb–ezine-8545—lIntNavId=40
