…. is een film uit 1986, met Jeremy Irons in de hoofdrol.
Er lopen verschillende thema's in deze film, die op een ingenieuze manier an elkaar gelinkt zijn, en op een boeiende manier behandeld worden. Het centrale thema is wel het historische verhaal van de bekering van de Guarani-indianen in het grensgebied van Brazilie, Argentinie, en Paraguay in plm 1758.
Het gebied is politiek precair; de grenzen tussen spaanse en portugeese macht is onduidelijk. Daardoorheen speelt dat de portugezen de slavenhandel hebben afgeschaft, maar de spanjaarden juist niet, en in dat gebied dus aktief op slaven jagen onder de indianen. Bekeren de indianen zich echter tot het christendom, dan verschaffen de bekeerlingen zich een alibi tegen de slavenjagers, immers het was not done om op christenen te jagen.
Maar ja. Leg dat maar eens uit aan de indianen die iedere blanke zien als een dreiging, een potentieel levensgevaarlijk iemand die komt met een geweer, en waartegen je je slechts met pijl en boog kunt verdedigen. Zij zien geen verschil tussen portugezen en spanjaarden, missionaris en slavenhandelaar.
Eén van die slavenhandelaren is Rodrigo, een spaanse huursoldaat die voor zichzelf is begonnen. Rodrigo doodt in een ruzie om een vrouw, zijn broer.
Eenmaal tot bezinning gekomen wordt hij overmand door wroeging. En dan wordt een belangrijk thema in deze film ingezet: hoe kom je tot vergeving, en verlossing van die wroeging - die broer is immers dood. De jezuieten-missionaris, hoofdpersoon, stelt hem voor zelf een penitentie te bedenken.
Dat gebeurt. Rodrigo kiest ervoor deel te nemen aan de eerstvolgende missie in Guaranigebied. Echter met een verzwaard regime; allerlei spullen die herinneren aan zijn verleden zal hij met zich mee moeten slepen, tot hij verlossing vindt. En de manier waarop dat gebeurt vind ik prachtig (dwz: ontroerend, diep rakend, meeslepend) in beeld gebracht. Stel je voor dat je met een giganisch pak bagage van totaal pakweg 40, 50 kilo achter je aanslepend, een torenhoge waterval beklimmend, door de glibberigheid terug naar beneden vallend, steeds weer opnieuw de weg naar boven probeert te vinden. Het roept bij mij onmiddelijk het beeld op van de mens zelf die aan de ene kant belast is met afschuwelijke momenten uit het verleden, en aan de andere kant, ondanks afschuwelijke momenten van terugval, voortdurend aktief probeert de weg terug te vinden.
Het verruimt ook meteen de blik: wordt je verlost door geloof?
Ja en nee.
Nee - in de betekenis dat daden nodig zijn om schuld uit te boeten. Penitentie doen is heilzaam, en wij zijn dat kwijt geraakt in de wereld van het calvinistische denken.
Ja - in de betekenis dat het christendom een prachtige rol kan spelen in het helpen van een mens die oprecht kampt met wroeging. Niet door een karikatuur te verkondigen van Jezus is gestorven aan het kruis, droeg de straf die voor ons bedoeld was, en nu kunnen wij vrij tot God gaan. De missionarisfiguur (een mooie rol van Irons) beseft, dat lijden een mogelijkheid voor deze mens is om tot verzoening te komen. Uiteindelijk komt de verzoening dan tot stand in een verbinding tussen de voormalige slavenhandelaar en de indianen.
Ik vind deze film een mooi middel om deze verschillende thema's op een wat andere manier te doordenken.