Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
Sietse 45
Het koninkrijk is in je hart
3
Jezus zei:
Als jullie voorgangers zeggen:
Zie, het koninkrijk is in de hemel,
dan zullen vogels je voorgaan.
Wanneer zij zeggen: Het is in de zee,
dan zullen vissen je voorgaan.
Maar, het koninkrijk is in je hart
én in je oog.
Als je jezelf kent,
dan zul je ook gekend worden,
en je zult beseffen
dat je een kind bent van de levende vader.
Maar ken je jezelf niet,
dan verkeer je in armoede.
Dan ben je zelf de armoede.
Jezus was een jood, en hij sprak tot joodse toehoorders. De taal en de beelden die hij gebruikte pasten meestal in de joodse cultuur. Maar tegelijkertijd is wat hij hier zegt over het koninkrijk, verrassend anders, vooral voor de joodse oren van die tijd. Ja, dat is werkelijk heel anders.
Om te beginnen is de term koninkrijk nieuw. Dat woord behoorde niet tot het gebruikelijke spirituele taalgebruik van zijn Joodse tijdgenoten.
Maar tegelijkertijd sluit hij daarmee toch ook aan bij een bestaand Joods thema, namelijk van het beloofde land.
Wat was de bekende, algemeen gedeelde opvatting daarover onder de joodse toehoorders van Jezus?
Het beloofde land waarover de profeten spreken, dat is ergens op aarde. Maar dat is er nog niet. Misschien komt het pas aan het eind der tijden. Of zelfs pas na je dood, in de hemel. Het is óf ergens anders op aarde, óf in de toekomst, óf in de hemel.
Kortom, het is niet hier en nu.
Jezus sluit aan bij dat thema van het beloofde land, alleen noemt hij dat ‘het koninkrijk’. Maar als koninkrijk is het toch wezenlijk anders dan de tot dan toe geldende voorstellingen over het beloofde land.
Dat nieuwe woord is heel betekenisvol, bijna schokkend zelfs. Het woord dat we in de oerteksten aantreffen voor ‘koninkrijk’ is imperium.. En dat woord kende in die tijd maar één algemene en erkende betekenis: het Romeinse rijk. Door het joodse beloofde land nu imperium te noemen, geeft Jezus daar een nieuwe, radicaal andere betekenis aan. Het is niet alleen voor de joden. Het is voor iedereen in het Romeinse rijk, wat in die tijd zoiets betekende als de hele wereld. Maar het is tegelijkertijd toch geen werelds rijk. Wat is het dan wel? Misschien is het wel bedoeld als tegenstelling tot de gruwelijke wreedheid van de Romeinse heersers. Dan is die tegenstelling heel uitdagend, levensgevaarlijk zelfs.
Verder drijft Jezus drijft in dit logion op subtiele wijze de spot met bestaande joodse heilsverwachtingen. Als het heilsrijk in de hemel is, is het niet voor jou, want je bent helaas geen vogel. Als het in de zee is, is het niet voor jou, want je bent jammer genoeg geen vis.
Nee, zo is het dus niet. Het koninkrijk is niet ergens anders. Waar is het koninkrijk dan wel?
De eerste nieuwe betekenis, zo zagen we, was gelegen is het woord ‘imperium’. Het is voor iedereen.
Wat is nu de verrassende tweede nieuwe betekenis die ons hier getoond wordt?
Het koninkrijk kan niet dichterbij zijn dan waar Jezus het hier plaatst. Wat zegt hij precies?
In het koptisch origineel staat letterlijk: ‘het koninkrijk is in je binnenste en in je oog’, of, iets vrijer vertaald: het koninkrijk is in je hart en in je oog.
Ja, dat is nieuw, werkelijk revolutionair nieuw. Het koninkrijk, daar hoef je dus niet voor op reis. Het is niet ergens anders op aarde. Het is niet in de toekomst. Je hoeft er ook niet op te wachten tot na je dood.
Wil je op zoek naar het koninkrijk in de nieuwe betekenis van Jezus? Zoek het dan in jezelf. Daar zul je het vinden. En als je het daar gevonden hebt, zul je op een andere manier naar de wereld kijken. Dan zul je het koninkrijk overal om je heen zien. Wie in zichzelf ‘het koninkrijk’ realiseert zal datzelfde koninkrijk in de hele wereld kunnen zien. Niet omdat dan de wereld anders geworden is, maar omdat je anders kijkt.
Het koninkrijk ‘zien’, in de kosmos, in de natuur, in je medemensen, is niet een afstandelijke observatie van een objectieve waarheid, het is een actieve manier van ‘zien’, van kijken met je hart. Haal eerst de balk uit je eigen oog, daarna zul je een andere wereld zien, de wereld die verbonden is met de gesteldheid van je hart.
Dat is voor die tijd, en misschien wel voor alle tijden, werkelijk een revolutionair antwoord. Hiermee wordt door Jezus een volstrekt nieuwe zienswijze (ja, ziens-wijze) gepresenteerd. Jezus plaatst vertrouwde joodse begrippen in een nieuw kader. Zijn boodschap over het koninkrijk is universeel menselijk, niet alleen voor de joden. En iedereen kan het vinden, als je maar blijft zoeken, zoals logion 2 belooft.
Maar, wacht even, wat is dat koninkrijk in jezelf nu precies? Waar moeten we dan naar zoeken? Hoe kunnen we het koninkrijk in onszelf vinden? Hoe doe je dat?
Vraag het aan een kind; zie het volgende logion.
Toelichting bij de vertaling
Meestal wordt hier vertaald: ‘… het koninkrijk is in jou en buiten jou.’ Dat klinkt mooi, maar in het koptisch origineel staat letterlijk: ‘het koninkrijk is in je binnenste en in je oog’. ‘Binnenste’ en ‘oog’ vormen samen literair geen fraaie tegenstelling, dus is de verleiding groot daar ‘binnenste’ en ‘buitenste’ van te maken. Maar dan verliest men de betekenis van het origineel uit het oog (ja, uit het oog!). Het origineel zegt mijns inziens nadrukkelijk dat je de gesteldheid van je innerlijk weerspiegeld zult zien in de wereld om je heen. Wie in zichzelf ‘het koninkrijk’ realiseert zal datzelfde koninkrijk in de hele wereld herkennen en ook, zoals Lucas 17:21 zegt , in andere mensen.
Dat is ook de essentie van het gnostieke pad. Eerst is er de gevangenschap in een illusie, ‘de balk in je eigen oog’, die je niet in de gaten hebt. Dan is er het bevrijdend inzicht dat je die balk in je eigen oog hebt, met andere woorden dat je inziet dat je je eigen innerlijke gesteldheid weerspiegeld ziet in de wereld om je heen. Als dat inzicht tot klaarheid is gekomen, als het dus niet alleen maar een redenering is die je gelooft, als je dus met je innerlijke oog kunt ‘zien’ dat het werkelijk zo is, dan en pas dan ben je toe aan de realisatie van het koninkrijk in je zelf. Dan is het óók buiten je.
Mijn vertaling: ‘in je hart en in je oog’ doet mijns inziens meer recht aan het origineel en aan de bedoelde betekenis dan de vertaling ‘binnen jou en buiten jou’.
http://www.brammoerland.com/thomasevangelietoelichting.html
