Kerk zou voor doven moeten opkomen

Als de Protestantse Kerk gaat bezuinigen op het dovenpastoraat ontstaat er een noodsituatie. Dat zegt Adri Dingemanse, dovenpastor voor het Noorden. Hij hoopt dat de synode het tij nog wil keren.

Hanneke Goudappel

Zwolle | De Protestantse Kerk heeft besloten om het aantal arbeidsplaatsen voor dovenpastores binnen de kerk terug te brengen van 2 naar 1,5 fte. Dit betekent dat het contract van ds. Jan Kievit vanaf september wordt gehalveerd naar 50 procent. Ds. Frans van Dijke blijft fulltime dovenpastor. Daarnaast wil het landelijk dienstencentrum van de kerk het dovenpastoraat nog een paar jaar projectmatig ondersteunen.

De Protestantse Kerk werkt sinds 1971 samen met de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) in het Interkerkelijk Dovenpastoraat (IDP). Namens de CGK is ds. Adri Dingemanse sinds 1996 werkzaam als dovenpastor voor zowel PKN- als CGK-leden. De drie predikanten hebben ieder een deel van Nederland onder hun hoede. De vier noordelijke provincies vormen - met zo’n vierhonderd doven - het werkgebied van Dingemanse.

De dovenpastors bedienen samen de duizend tot twaalfhonderd doven in de twee kerkgenootschappen. ,,We hebben nu al een minimale bezetting. De bezuiniging betekent dat we nog minder pastoraat kunnen bieden. Er zullen doven buiten de boot vallen.”

Het Interkerkelijk Dovenpastoraat tekent protest aan bij de generale synode van de Protestante Kerk en verzoekt de ‘kerk-onwaardige bezuiniging op het dovenpastoraat van tafel te halen’, aldus een brief van het IDP. Ze roept ook doven op om een protestbrief te schrijven aan de eigen kerkenraad, classis of aan de synode. Die vergadert half april over het dovenpastoraat.

Kwetsbaar

Dingemanse snapt dat de landelijke kerk moet bezuinigen, maar vindt de maatregel in het dovenpastoraat onbegrijpelijk. ,,Maatschappelijk gezien is het voor doven op het moment al heel moeilijk en dan komt de kerk daar nog eens overheen.” Net als andere mensen met een beperking zijn doven de dupe van bezuinigingen vanwege de economische situatie, aldus de predikant. ,,Velen worden bijvoorbeeld getroffen door de nieuwe wet Werken naar vermogen waardoor sociale werkplaatsen wegvallen. Welke werkgever wil iemand aannemen met wie de communicatie moeizaam verloopt? Juist de kerk zou voor deze kwetsbare groep moeten opkomen.”

Doven zelf reageren teleurgesteld, vertelt Dingemanse. ,,Als je dit vertelt gaat er een golf van angst en boosheid door hen heen. Het zorgt voor een gevoel van weggezet te worden, niet gezien worden.”

Ze zijn in de kerk vrijwel geheel aangewezen op het dovenpastoraat. ,,Doven kunnen op geen enkele manier gewoon meedoen in de plaatselijke kerk. Overal is aangepaste communicatie voor nodig: vooral gebaren. Geschreven stukken zijn vaak ook lastig, omdat daar moeilijke woorden in zitten en ingewikkelde zinsconstructies. Voor doven is schrijftaal hun tweede taal.”

Bovendien kent een gemeente vaak slechts één of enkele doven. ,,Een plaatselijke kerk heeft meestal niets in huis om hen te begeleiden. Juist daarom is het pastoraat voor hen regionaal opgezet, zodat ze elkaar kunnen ontmoeten en pastoraat ontvangen zoals ieder ander gemeentelid.”

Het werk van een dovenpastor is hetzelfde als dat van een gemeentepredikant, alleen dan in een groter gebied en gericht op doven. Dingemanse zit veel in de auto. Hij gaat elke zondag voor in een van de kerken in zijn gebied. ,,Op een aantal plaatsen is er ook eens in de maand een dienst op zaterdag, waarna de deelnemers in groepjes bijeenkomen. Hier komen acht tot veertig à vijftig doven.”

Zijn werk bestaat verder uit catechese geven, bijbelkringen leiden en pastoraat. ,,In de eerste instantie crisispastoraat. Ik ga bijvoorbeeld naar doven in het ziekenhuis, of mensen met relatieproblemen. Daarnaast probeer ik zoveel mogelijk mensen te bezoeken. Alle doven in mijn gebied bezoeken is onmogelijk.”

Ook de Christelijke Gereformeerde Kerken zijn niet blij met de bezuiniging van de PKN. Het Dienstencentrum heeft over de bezuiniging alleen overlegd met het dovenpastoraat, niet met het kerkverband zelf. Het deputaatschap Pastoraat in de Gezondheidszorg van de CGK heeft inmiddels gevraagd om een gesprek met de beleidsmakers op het Landelijk Dienstencentrum in Utrecht, en dat lijkt er te komen, aldus Dingemanse.

Hij hoopt op steun uit de breedte van de kerk. ,,Het gaat om het belang van de doven en van de plaatselijke kerken. Dat er bezuinigd moet worden is duidelijk. Ik vind echter dat synode zich moet uitspreken over wat prioriteit heeft. Wat mij betreft is pastoraat zo belangrijk dat je daarop - zeker voor kwetsbare groepen - niet kunt bezuinigen. Ik hoop dat de synode inziet dat de nood in het dovenpastoraat hoog is, en dat dit werk behouden moet blijven. Tussenkop">Lang ontzien

De inkrimping van 2 naar 1,5 fte voor de dovenpastores vanuit de Protestantse Kerk komt niet uit de lucht vallen, zegt Fred Tjeerdsma, manager van het programma Kerk in ontwikkeling van het landelijk dienstencentrum. ,,Bij het aantreden van ds. Jan Kievit, 2,5 jaar geleden, is duidelijk gemaakt dat het niet zeker was dat zijn contract in 2012 in vast contract kon worden omgezet. In 2009 heeft de synode in de notitie Categoriaal Pastoraat vastgesteld dat financiële toezeggingen voor onbepaalde tijd niet meer mogelijk zijn. We zullen meer projectmatig gaan doen.”

Onder het categoriaal pastoraat valt verder onder meer pastoraat aan studenten, de krijgsmacht en voor de scheepvaart. ,,Het dovenpastoraat is lang ontzien. We hebben begrip voor de speciale positie van deze groep. Toch ontkomen we ook hier niet aan bezuinigingen.” Het categoriaal pastoraat wordt bekostigd vanuit de Solidariteitskas, die gekoppeld is aan het aantal leden in de PKN. ,,Omdat het ledental drastisch afneemt, moeten we naar de toekomst kijken. Nu er nog geld is gaan we op zoek naar nieuwe vormen, ook in het dovenpastoraat.”

Het dienstencentrum gaat het Interkerkelijk Dovenpastoraat de komende jaren projectmatig ondersteunen. Het interkerkelijk Dovenpastoraat ziet daar niet veel heil in, vanwege het specifieke van de dovenwereld. Tjeerdsma denkt onder anderen aan het vormen van ,,een soort regionale thuisgemeentes” en het bieden van gebarentaaltrainingen voor predikanten en vrijwilligers in de kerk.

http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=59167